Do you want to read this in English? Please click here.
Een ieder die Lake Bunyonyi in zuidwest Oeganda weleens heeft bezocht zal het met mij eens zijn dat het een prachtig en ongerept gebied is waar, tot op de dag van vandaag, de traditionele boomstamkano het meest gebruikte vervoermiddel is. De kano’s worden gebruikt voor het vervoer van mensen en materialen, en ook ook om te vissen; er wordt vooral gevist naar rivierkreeft die zich in de nabijheid van de oevers bevindt. Vooral als ik in de vroege ochtenduren op het meer ben, wanneer het licht bijna magisch is en er alleen enkele lokale bewoners met hun kano’s over het water peddelen, doet de serene sfeer die het landschap ademt me denken aan Disney’s sprookje Pocahontas.
Wereldwijd zijn boomstamkano’s zelfs het oudste boottype dat door archeologen is gevonden; een 8000 jaar oud exemplaar, het op twee na oudste ter wereld, werd ontdekt in Afrika (Nigeria). Het goed bewaterde tropische regenwoud en de bosgebieden van Afrika ten zuiden van de Sahara bieden zowel de voor boomstamkano’s ideale waterwegen als de bomen.
Hoewel er een toename te zien is in het aantal motorboten is het een gegeven dat rond Lake Bunyonyi, dat deel uitmaakt van het werkgebied van HWMCO-Nederland & NiCA Foundation, de meerderheid van de bevolking zich de luxe van een motorboot niet kan veroorloven. Een motorboot is uiteraard vele malen veiliger en ook veel sneller dan een boomstamkano, maar hij is ook veel duurder in aanschaf en verbruikt structureel benzine. Tot op de dag van vandaag is een groot deel van de lokale bevolking voor hun dagelijks vervoer volledig afhankelijk van de traditionele kano’s. De enorme armoede zorgt ervoor dat gezinnen zelfs vaak kano’s delen.
De afgelopen maanden hebben wij het bouwproces van twee boomstamkano’s (afkomstig van één boom) van dichtbij gevolgd. Het vervaardigen van een goede boomstamkano vereist groot vakmanschap! Het hele proces neemt enkele maanden in beslag en kent de volgende stappen:
Het vinden van een geschikte boom en die kappen,
Vervolgens wordt de boom al naar gelang de gewenste lengte van de boomstamkano(’s) in stukken verdeeld en ontschorst. Daarna volgt het uithollen van het hout met een beitel en ander gereedschap.
Daarna worden de boomstamkano(‘s) naar het water gedragen. Gezien het landschap rond Lake Bunyonyi (steile heuvels!) was dat een uitermate zware taak waarvoor veel mankracht nodig was. Het beschikken daarover bleek echter geen enkel probleem! Het betekent voor een gemeenschap ontzettend veel als er nieuwe boomstamkano’s, die immers lokaal het meest belangrijke vervoermiddel zijn, worden geintrodueerd; het meehelpen om ze de lange weg bergafwaarts naar het meer te dragen is voor hen een manier om een steentje bij te dragen. Onderwijl werd op een traditionele manier gecommuniceerd; door te blazen op zogeheten ‘trompetten’, vervaardigd uit de horens van een mannelijke waterbok, werden de mensen geïnformeerd dat er positiefs gaande was.
Het in het water laten van de boomstamkano’s betekent allerminst dat het bouwproces is afgerond. Het is vooral een test en het begin van de volgende, zeer belangrijke fase. Door de kano’s in het water te laten en er mee te varen kan de bouwer observeren wat hij nog moet doen om ervoor te zorgen dat ze perfect gevormd worden en in balans komen. De slider hieronder toont deze fase.
Als de kano’s eenmaal perfect in het water liggen kunnen ze naar wens, nadat ze nog een paar weken zijn gedroogd, geverfd worden.
NB: wij adviseren iedereen die zich in een boomstamkano op Lake Bunyonyi begeeft dringend om altijd een reddingsvest te dragen!
Meer video’s van het bouwproces kunnen hier bekeken worden.
HWMCO-Nederland & NiCA Foundation
‘We Fight Poverty by Bringing Development’
